Romance de risa

Se lles interesa
eu voulles contar,
o caso da lingua
que imos xulgar.

Non é de asasinos
nin é de ladróns,
falamos de lingua
que é a nosa paixón.

A lingua galega
naceu do latín,
aínda que lle pese
a algún galopín.

E alá por Santiago
cambiaron os aires
e queren meternos
diglosia nas clases.

E manda ás casas
eses aires novos,
para que as familias
se metan no xogo.

Gastan nas enquisas
a “diestro y siniestro”
e déixannos logo
sen libros de texto.

E tanto Sitroen
para aforrar cartos,
e aquí nin nos queda
diñeiro pro paro.

Pero aquí en Viana
isto non arrasa
porque nos falamos
galego na casa.

Na casa, no bar,
na praza, na escola,
a nós o galego
é o que máis nos mola.

Ben alto dicimos
que o asunto da enquisa,
aquí nesta terra
prodúcenos risa.

Alumnos e alumnas de 3º B ESO

Querer calmar a necesidade de tocarte
de sentir os teus buratos
desexo insaciable de terte nos meus brazos.
Capaz de facerme tremer tan só con escoitarte.
Transmisora dos sentimentos máis tristes,
e do mesmo xeito dos máis fermosos.
Portadora dunha das máis belas tradicións.
Símbolo inconfundible desta terra.
A gaita!

Por Rocío Fernández Prieto, de 4º ESO B.

Torta de queixo fría

Ingredentes para 6 persoas (se queres invitar a máis, xa sabes, dobra as cantidades e... avisa!):

1 litro de nata líquida
½ vaso de azucre
1 vaso de leite enteiro
1 sobre de xelatina neutra
2 sobres de callada
1 tarrina de queixo de untar
caramelo líquido

Preparación:

Pór a quecer a nata e o azucre e remexer continuamente, sen ferver. Parece que cansa, pero xa só o aroma promete.

Noutro utilitario deses de cociña (en fin, un cacharro, que é o mesmo) diluir a xelatina e a callada co leite. Cando estea desfeita, botar a mestura na pota da nata e seguir remexendo para que se ligue ben (aquí tamén parece que cansa, pero agora o aroma xa case é delicatessen).

Engadir o queixo de untar ata que toda a mestura estea homoxénea (non deixar ferver, ollo!).

Nun molde previamente caramelizado (coidado aquí, que se pegan os dedos coma a bota ao balón), botar a tarta e deixar enfriar a temperatura ambiente.

Despois meter no frigorífico e consumir ao día seguinte (ou de madrugada se non se resiste a tentación).

Faise nun intre (15 minutos) e de xeito doado. Fai unha e convida, que hai que avaliar os coñecementos!

Por Ana Gulías.

O vello Viqueira

Sintoo como ben lonxano e difuso na memoria, pero tivo que suceder aló polos primeiros meses de 1980. Unha mañá de sábado, de iso estou seguro. Eu tiña nove anos e desexaba que chegase a fin de semana para “ir a aldea”, incomparable plan que para un rapaz da Coruña significaba pasar dous días nunha pequena casiña que meu pai fixera nunha finca herdada do meu avó Evaristo, en Ordes. “A chabola”, chamabámoslle, e aínda hoxe o facemos, o meu irmán e máis eu. Nada máis aparcar na vila, se mal non recordo, a carón do bar Azul (pero as imaxes da infancia tenden a falsearse e idealizarse, como as experiencias do amor), escoitei unha noticia abraiante. Mataran ao vello Viqueira.

O vello Viqueira era un home duns 60 anos, é dicir, da aidade que naquel entón tiña o meu avó e as miñas dús avoas. Iso fai comprender que o ollase como un ancián, e para min a etiqueta “o vello” chea de agarimo e certa lástima, se antepuxese sempre ao seu apelido. En fin, se preguntásemos á xente da vila que o teñan coñecido, diriannos que Viqueira era un borracho, e, sendo xustos, a definición non sería falsa. Pero o caso e que era un bebedor cordial, cunha apariencia física avellentada (¿sería pois, algo máis novo?), ollada triste e un aplomo e respecto infinito cando se dirixía a calquera persoa. Ao contraron que outros borrachos que había coñecer na miña vida, xamáis o escoitei insultar, blasfemar ou agredir mínimamente de feito ou palabra a ninguén. Tampouco o vin nunca pedir esmola, e a súa vestimenta, sendo humilde, non amosaba indignidade nen miseria.

É preciso, pois, explicar por que un neno de nove anos s sentía tan atraído pola figura de alguén como vello Viqueira. Ben, tal vez por ser fillo único moito tempo, estaba afeito ás conversas dos adultos nos bares. Cando Viqueira entraba os sábados e domingos no bar Orellas, acercábase onde min, acariñábame a caluga e repetía invariablemente a mesma frase:

- Que tal neniño? Eres ben formal e educado. Nótase que os teus pais son do Partido Comunista.

A verdade era que aquel xesto seu de afecto era sentido e facíame moita graza; tamén me chamaba a atención que atribuíse o meu carácter a unha suposta filiación ou simpatía comunista dos meus pais; en todo caso, probablemente no caso do meu pai non fose desencamiñado, desde logo non no da miña nai, que máis ben foi criada no pensamento tradicional católico: ámbalas formas de ver a vida trataron de inculcarmas, o que nunca lles agradecerei o suficiente: hoxe, xa adulto, escapo como un foguete de case todas as doctrinas absolutas na política e de absolutamente todas as doctrinas relixiosas.

E, como estaba a contar, esa era a teima do vello Viqueira; defender o comunismo como utópico paraíso onde os seres humanos habían vivir nunha armonía primixenia. Non tiña participado na guerra, pero tiñaa vivido como protagonista, primeiro escapando ao monte para evitar ser chamado na derradeira leva dos insurrectos do bando nacional; despois ollando paseos, corpos nas cunetas, mulleres caladas eternamente de negro, e homes de traxe azul, con frechas bermellas e correaxes, que presumían nos cafés de Ordes de teren matado “vintecatro roxos coa miña escopeta de caza”. Un deles por certo, foi unha das últimas víctimas dos maquis. Recibiu unha bala pola fiestra da ventana. A última frase que escoitou en vida, foi: “- Ti serás o numero vintecinco”.

Volvo a ese día de ¿1980?, gris, escuro, creo que algo fresco (¿marzo, abril?).

O corpo do vello Viqueira apareceu ese sábado nunha leira a un par de quilómetros do centro da vila. Fora golpeado, pateado, atado ao remolque dun tractor e arrastrado centos de metros por unha finca.

Nunca se soubo quen o fixera. O xuiz suplente do momento, que se fixera cargo do caso, botou area sobre o asunto. Os coñecidos que se agolparon á porta da sala de autopsias non tiveron permiso para entrar. Coñecendo o xenio do meu pai, que estivo entre ese grupo, imaxino o rebumbio que se chegou a formar. O caso era incómodo e doado á vez: nunha vila da Galiza interior, na transición, coa reverencia aos poderes fácticos, que así se chamaban, o medo aos caciques que daquela existía (¿daquela...?) e a pantasma dunha asonada militar como espada de Damocles do país, nadie ousaría preguntar demasiado por un vello roxo, pobre e borracho, por esa orde.

Ninguén falou máis do asunto. Nin o párroco no sermón dominical (o respecto a vida desde a orixe ata a morte como feito incuestionable non debía ser un tema tan “mediático” como na actualidade).

Na vila, non obstante, sospeitouse sempre de dúas persoas. E aquí chegamos a ese “xardín de sendeiros que se bifurcan” que diría o mestre Borges, a encrucillada que supón toda historia escrita.

A realidade dinos que os dous asasinos morreron: un deles suicidouse anos máis tarde do crime, non sabemos se moído pola culpa ou, tal vez, como moitos que atentan contra sí mesmos, incapaces de afrontar o grotesco e absurdo da súa existencia; o outro foise anos máis tarde, de morte natural; unha enfermidade longa e cruel foino levando cara a outra beira: tal vez agora que relacionamos tan a menudo doenzas do corpo coas miserias interiores, atopemos o enlace. Por se acaso, gustoume lembrar cando mo dixeron, o vello refrán dos huasos, os campesiños da Pampa chilena: “Deus tarda, pero chega”.

Porén, se nos escoramos cara á ficción, debúxase outra postal: vexo dous homes vellos, corroídos pola tolemia. Un deles vive coa familia, outro repousa os últimos días nunha residencia. Non coñecen xa aos que os arrodean e visitan. De noite non durmen: berran...; os fillos, os netos, as enfermeiras, non aturan os seus delirios. Os dous escoitan o mesmo son, o ruido insoportable do motor diésel dos antigos tractores; a máquina corre cara a eles, para esmagalos, e gotea sangue mesturada con terra...

Tamén me gusta imaxinar ao vello Viqueira, e entón penso nun filme: lémbrome do ceo dos borrachos, que José Luis Cuerda retratou con tanta tenrura en Así en el cielo como en la tierra, e vexo sorrir a Viqueira nos meus soños, nunha taberna antiga, mentres acariña a un neno tímido, e os homes da barra convidano a unha taza de ribeiro e unha lancha de callos...

Carlos Ferreiro.
Ordes, 1980.
Viana do Bolo, 2009.

Historia da realidade

O cadro non ten límites.
Ocupa unha inmensa parede branca.
Na porta do museo recolle unha anciá
restos de bolsas de plástico nun cubo impoluto.
Un cabalo-dragón olla con tolemia
a pálpebra incendiada que baixa do teito.
Na boca do metro érguense e foxen
tres parellas que desfán o leito da anguria.
Unha nai aperta na esquina esquerda
o corpo do seu neno morto.
Dúas mulleres con saias floreadas
esguellan a mirada cara a miña carpeta
chea de papeis inútiles
na desolada beira da súa casa, no polígono industrial.
Cans, bestas, monstros mitolóxicos
aplastan todo resto de vida.
Un home pídenos moedas para o soño cotiá do seu xantar.
No centro do cadro, baixo a luz mortecina, unha mínima flor
empéñase en resistir...

Madrid, 2 de abril de 2009.

Por Carlos.

Amor adolescente

Que son nova di a xente
Que non teño a idade para amar
Pero eu sei que me queres
E eu te quero de verdade.
Pero qué importa a idade?
No comprendes que se te deixara,
todo sería temporal?
Quixera estar contigo
Cando estás lonxe de min
Pero debo abrazar aos libros
Cando quero abrazarte a ti.
E debo ocultar que te quero
Como si fora un pecado mortal
Ninguén sabe que es, meu amor,
Un soño feito realidade.

Por Olga Pérez Arias, de 3º A

Don Martín

Cando Martín chegou á escola xa fora ó váter seis veces antes do almorzo. Era a súa primeira vez, nunca antes dera clase, porque as pasantías dadas na cociña da casa no verán non contaba, nin sequera tiña taboleiro! Pero iso si, hoxe tíñao todo clariño: aprendizaxe significativo, partir da realidade do alumno, traballar en grupos, chuvia de ideas, eixes transversais,.. que sei eu! Levaba un mundo de estratexias dentro da carteira nova que lle regalara súa nai cando o da oposición. El, como bo fillo, non dixera nada pero a carteira non lle gustaba moito, era como de avogado e a el houbera lle gustado algo máis moderno, de colgar ó lombo, pero xa se sabe ¡ madre solo hay una!

Pois aquí está Martín, coa súa carteira nova, un chaquetón de pana, unha perrera indómita que, polos nervios, non para de darlle para atrás, ¡só lle faltan os donuts! Este pensamento dos donuts fíxoo sorrir e collendo unha bocana grande de aire fixo a súa entrada no colexio. Xa estivera na véspera así que sabía perfectamente cara onde encamiñarse. Colleu polo corredor da dereita con paso decidido, mentres ía repasando mentalmente as estratexias da primeira clase "teño que parecer seguro de min mesmo, non darlles demasiada confianza o primeiro día, organiza-los grupos de traballo segundo as súas capacidades, presentarlles a programación da materia,…" e así entretido con estes pensamentos chegou a aula de 2º A , poñíao claro nunha cortiza de cores, respirou fondo, recolocou o floco cun xesto nervioso e abriu a porta con aire decidido...

Nada máis abrir o primeiro co que topou foron uns ollos grandes e negros enmarcados por unha cariña morena que lle di "ola eu son Fani ¿ti e-lo novo mestre? Mentres dicía isto a xitaniña collíao da man e levábao cara a mesa do profesor, dende alí Martín puido ver co claridade a situación: na esquina dereita dous repoludos rapaces pelexaban acaloradamente por algo que logo resultou ser unha goma de borrar en forma de Sin Chan, enriba dun pupitre de cara ó medio un miñaxoia emulaba cunha regra de 30 centímetros a última aventura do Capitán Jack Sparrow, diante del un pecoso de medio palmo empeñábase en comprobar se as trenzas da súa compañeira de pupitre eran de verdade ou eran extensións…

Martín pousou a carteira enriba da mesa e coa única man que lle quedaba libre, pois Fani obstinábase en non soltarse, dáballe unha e outra vez á perrera. De repente reparou nun neno sentado na primeira fila, estaba calado, ben sentado e coas mans debaixo da mesa, Martín pensou para si, "velaquí o formal da clase", aínda non ben acabara de formular este pensamento cando o "responsable" alumno sacou de debaixo do pupitre unha bola de papel perfectamente compacta que nun santiamén voou cara a fronte de Martín, que por certo, xa levaba un anaco ben colocado. Martín xa non puido aguantar máis, inchóuselle a vena do pescozo e berrou: "ou calades e vos sentades ou ides estar castigados sen recreo os próximos dez anos. Delincuentes, coño, que sodes todos uns delincuentes". Alá se foron clases de psicopedagoxía, seminarios de atención á diversidade, anos de facultade e cursos de formación. Menos mal que Fani o agarraba da man...

Por Anse